Skip to main content

Zo slim en toch niet gelukkig?

31 juli 2021

We werken, presteren, haasten,  ontwikkelen, verwerken, leren, verdiepen, streven en profileren ons een ongeluk. Verhuizen, consumeren, diëten, sporten en daten ons een ongeluk. Facebooken ons een ongeluk. Sparen, vrijen, mediteren, kopen, scheiden, trouwen enz, enz, enz... Waar worden we écht gelukkig van? Dat is een vraag die veel mensen bezighoudt. We jagen een gelukkig leven na maar doen vaak de dingen die ons juist ongelukkiger maken. Wat zeggen de gelukswetenschappers? Tijdens de vakantie (pre-Corona)  op een ver strand vond ik de rust me erin te verdiepen. Dat leidde tot de volgende evidence-based gelukswijzer. Om met de deur in huis te vallen: vakantie op zich maakt je niet gelukkiger, wel de voorpret…

De hoofdlijnen

Geluksonderzoekers stellen dat ons geluk voor 40 procent wordt bepaald door onze genen. Ons eigen gedrag is verantwoordelijk voor 50 procent en de overige tien procent is afhankelijk van de omstandigheden. Uiteraard is dit een simplificatie van de werkelijkheid. Ons geluk is de resultante van een complex samenspel tussen genen, bewuste acties en omstandigheden.  Daarnaast moet aangetekend worden dat de onderzoekers uitgaan van de westerse situatie waarbij er geen sprake is van extreme armoede, oorlog, etc. Aan basisvoorwaarden zoals eten, drinken, slapen en veiligheid is voldaan.  Geluk heb je  niet volledig in eigen hand. Het maakbare geluk dat ons in zelfhulpboeken wordt voorgespiegeld kunnen we met een flinke korrel zout nemen. Zoals dat hoort komt de wetenschap voortdurend tot nieuwe inzichten. Wist je bijvoorbeeld dat geld wel degelijk gelukkiger maakt ('Ap Dijksterhuis: Maakt geld gelukkig? Een ongemakkelijk antwoord, 2018')?
Geluksonderzoekers komen tot een aantal basale geluksingrediënten. Sociale verbondenheid is een belangrijke geluksfactor (stond onder druk in de Corona-crisis!). We zijn sociale dieren en hebben  behoefte aan intieme relaties en een groep waartoe we behoren. Competentie is een andere essentiële bron van geluk. We willen van betekenis zijn, als competent gezien worden en gewaardeerd. Autonomie is een derde essentiële voorwaarde voor geluk. Bewegingsruimte en de vrijheid om autonome keuzes te maken doen ons goed (hoe heb jij de beperkende Corona-maatregelen ervaren?).
Tot slot is gemoedsrust, ofwel interne controle, een belangrijke voorwaarde voor geluk. Mentale veerkracht en het vermogen om je eigen bewustzijn, emoties en gedachten te reguleren dragen bij aan ons welbevinden. Dijksterhuis noemt ons bewustzijn het belangrijkste geluksorgaan. Door je eigen bewustzijn te leren kennen en te trainen, bijvoorbeeld met behulp van mindfulness, zijn we beter in staat om ups and downs te hanteren.

Gelukswijzer

Vrij vertaald en met dank aan onderstaande geluksonderzoekers kom ik tot de volgende praktische gelukswijzer:
Ben  jij die bofkont die nog een huis kan kopen? Geniet ervan, het kan bijdragen aan je geluk al is het zeker geen garantie . Datzelfde geldt voor die nieuwe smartphone, merkkleding, Rolex of auto. Investeer liever in ervaringen. Maak een reisje, start een nieuwe hobby of lees een boek. Ga vooral dingen doen. Zorg voor actieve tijdsbesteding op regelmatige tijden. Ontwikkel goede gewoontes. Zoek contact met anderen. Ervaar een gevoel van saamhorigheid door een festival, concert of voetbalstadion te bezoeken. Word lid van een vereniging of doe als vrijwilliger mee aan een hulpverleningsproject. Geef geld  of goederen weg. Doe gedoseerd aan introspectie, train je bewustzijn maar luister vooral niet te lang naar je innerlijke stem. Tevéél met jezelf bezig zijn maakt ongelukkig en leidt tot egocentrisme. Dus volg het advies op van de deense hoogleraar psychologie Brinkmann: gooi die zelfhulpboeken in de container en ontsla je coach. Aan dit blog heb je genoeg.
Doe liever aan serieuze ontspanning (postzegels verzamelen, pianospelen, kraanvogels vouwen) dan aan achteloze ontspanning zoals zappen of facebooken. Stel jezelf doelen, doe één ding tegelijk en vermijd zoveel mogelijk situaties die tot negatieve emoties leiden (bezoek aan de IKEA). Doe  de dingen  (privé en werk)  waar je goed in bent, die je belangrijk vindt en waar je plezier aan beleeft. Ga uit van het goede in de mens en probeer anderen te vertrouwen (wantrouwen is, evolutionair gezien, functioneel maar staat ons in het dagelijks leven veelal in de weg). Vergelijk jezelf niet teveel met anderen. Stel jezelf open voor een relatie en jaag het niet nadrukkelijk na. Omarm status zonder ervan afhankelijk te worden (dat verlaagt namelijk weer je geluksgevoel). Geniet van sex maar verwacht er niet teveel van. Je sexleven is niet de juiste maat voor je geluk. Probeer grip op je leven te houden maar schiet niet door in controle. Besteed aandacht aan een gezonde leefstijl (eten, drinken, slapen, bewegen) zodat je voldoende veerkracht hebt. Gebruik je verstand én luister naar je gevoel en intuïtie. Daarin zijn namelijk eerdere ervaringen verwerkt die je onbewust op het goede spoor zetten.

En nu…

Op naar het geluk, ook na de Corona-crisis. Het lijkt zo simpel maar dat is het natuurlijk niet. We zullen nog regelmatig verstrikt raken in de paradox van het geluk. Dijksterhuis zegt het mooi: ‘we willen zo graag gelukkig worden dat we vergeten het te zijn’. Triest maar waar.

Meer weten over je psychologische immuunsysteem en het maken van keuzes? Lees de blogs: Facebookwaardig en Keuzestress 

Bronnen: