Kopsterk: Vijf voordelen van het KOP-model

Een kopsterke spits komt tot zijn recht wanneer hij voldoende aanvoer krijgt vanaf de flanken. Zijn kwaliteiten worden benut onder de juiste omstandigheden. Zonder goede voorzetten raakt hij geïsoleerd. Dan komen zijn zwaktes bovendrijven ('mannetje uitspelen') en wordt hij gefrustreerd. Klachten en krachten zijn gerelateerd aan de omgeving. Dat vind ik een belangrijk uitgangspunt in de gezondheidszorg. Daarom ben ik, naast voetballiefhebber, fan van het KOP-model. Wat is het KOP-model en wat zijn de voordelen?

Klachten, omgevingsfactoren en persoonlijke stijl

Het KOP-model gaat ervan uit dat klachten en krachten zijn gerelateerd aan de omstandigheden én de wijze waarop je met die omstandigheden omgaat (je persoonlijke stijl). Zo kan iemand overspannen raken (klacht) door werkdruk en verstoorde arbeidsverhoudingen (omstandigheden) in combinatie met een perfectionistische en subassertieve instelling (persoonlijke stijl). Een uitgewerkt KOP-schema (K = O x P ) maakt iemands persoonlijke verhaal inzichtelijk en wijst de weg naar oplossingen. Die oplossing hoeft niet altijd 'tussen de oren' te liggen. Soms is een aanpassing van de omstandigheden nuttiger en voldoende.

Vijf voordelen van het KOP-model

1) Genuanceerd en volledig
Door een KOP-schema te maken schets je een volledig en genuanceerd beeld. Je voorkomt hiermee een éénzijdige klachtgerichte benadering en doet recht aan het gehele verhaal van een cliënt. Veel problemen, zeker psycho-sociale, zijn complex en dynamisch. Met behulp van een KOP-schema maak je het overzichtelijk en krijgt een cliënt weer grip op de situatie.

2) Gericht op samenwerking
Een KOP-schema maak je samen. De cliënt is partner én expert. Zo creëer je draagvlak en maak je de hulpvrager medeverantwoordelijk.

3) Bevordert de zelfredzaamheid
Het KOP-model is geschikt voor eerstelijnszorg (POH, psycholoog, huisarts) en gericht op het versterken van de zelfredzaamheid. Door aanpassingen in de omgeving én de copingstijl werk je aan klachtenreductie én preventie. Doelstelling is dat de cliënt er zélf mee verder kan.

4) Aandacht voor krachten
Het KOP-model heeft aandacht voor de sterke kanten van een cliënt. Kwaliteiten en valkuilen zijn met elkaar verweven. Samen zoek je naar de beste mix tussen omstandigheden en persoonlijke stijl.

5) Praktisch
Het KOP-model is praktisch en gericht op daadwerkelijke verandering, zowel wat betreft de omgevingsfactoren als het gedrag. Een nuchtere werkwijze die breed toepasbaar is en past in de huidige tijdgeest van kortdurend en efficiënt behandelen.

Lekke band

Mijn vader leerde me vroeger dat je naast het plakken van je binnenband ook de buitenband moest inspecteren op scherpe voorwerpen. Kijk je niet verder dan het lek dan loop je het risico dat je band steeds opnieuw wordt lek geprikt. Dat is het principe van de KOP-theorie. Zelfs een lekke band heeft een context. Veeg bijvoorbeeld eens het glas van je stoep.

Lees er meer over in 'Kortdurende psychologische interventies voor de eerste lijn' , door Paul Rijnders en Els Heene.

Zie ook het blog: De kracht van de omgeving (Michiel Jongsma)