Mindful

Ren je met twee treden tegelijk de trap op? Fiets je naar je werk alsof je leven ervan afhangt? Is het uitruimen van de vaatwasser voor jou een finalewedstrijd? Raak je geïrriteerd als je in de 'verkeerde' rij staat bij de kassa of als een medeweggebruiker niet opschiet? Dan ben je misschien gezegend met een heftig temperament, ben je gedreven en doelgericht, stel je hoge eisen aan jezelf en anderen of heb je een sterke behoefte aan controle. Kwaliteiten die je vér kunnen brengen. Tegelijkertijd kunnen deze eigenschappen een bron van onrust vormen en klachten veroorzaken. Hoe zou het zijn om mindful door het leven te gaan?

Aandachtig en opmerkzaam

Mindfulness is 'hot'. Met behulp van mindfulness hopen mensen de kwaliteit van hun leven te verhogen. Mindfulness borduurt voort op eeuwenoude meditatietechnieken. Je traint je aandacht én je bewustzijn. Gedachten, lichamelijke gewaarwordingen en emoties leer je waar te nemen, toe te laten en te aanvaarden. Je richt je aandacht op wat er nú is zonder het te willen veranderen. Dat is voor ons calvinistische, taakgerichte Nederlanders niet gemakkelijk. Wij zijn gewend om functioneel en doelgericht bezig te zijn en vragen ons snel af  'of we het wel goed doen'. We ervaren stress doordat we bezig zijn met het verleden of piekeren over de toekomst.  Bij mindfulness gaat het niet om het leveren van prestaties. Het gaat om open aandacht, ervaren en beleven in het nu. 

Waarom zou je aan mindfulness doen?

Door je bewust te worden van gewaarwordingen (lichamelijk, mentaal, emotioneel) ben je in staat om je gedrag te sturen en regie te houden.  Technisch uitgedrukt: meten = weten = doen. Stel je bent op je werk en voelt je vermoeid en geprikkeld. Je bent je goed bewust van je emotionele en fysieke toestand. Op dat moment ontvang je een mailtje met een vervelende en frustrerende boodschap. Je eerste aandrang is om op hoge poten de kamer van je leidinggevende binnen te stormen.  Doordat je opmerkt in welke staat je verkeert weerhoud je jezelf daarvan. Je neemt als het ware 'de temperatuur' op bij jezelf en beslist dat het beter is om er later op terug te komen.  Het feit dat je in deze situatie bewust bent van je innerlijke staat behoedt je voor minder effectief gedrag. Het trainen van je bewustzijn en je aandacht kan een nuttig hulpmiddel zijn bij gedragsverandering. In plaats van de automatische piloot (automatisch gedrag) te hanteren neem je zelf plaats achter het stuur.  Vermijding ligt aan de basis van veel psychische klachten. We willen iets niet ervaren omdat het te moeilijk zou zijn. Met behulp van mindfulness leer je om een open houding aan te nemen ten aanzien van gedachten, emoties en fysieke gewaarwordingen. Door het aandacht te geven ontwapen je een denkbeeldige vijand en vermindert de lading. In die zin is mindfulness een exposure-tool, één van de best werkzame mechanismen uit de psychologie. 

Vluchtheuvel of levenshouding?

Het is verleidelijk om mindfulness in te zetten als trukje. Je gaat bijvoorbeeld oefeningen doen om rustig te worden en te ontspannen. Zodoende hoop je je jachtige leven beter aan te kunnen. Mindfulness wordt een soort vluchtheuvel waar je even kunt uitblazen en een wellness-tool om de ratrace vol te houden. Vervolgens zet je de turbo er weer op en draaf je door.  De vluchtheuvel weerhoudt je er van om de kern van het probleem aan te pakken en keuzes te maken. Zo is druk zijn in wezen een vorm van vermijding. Op de lange termijn werkt de 'vluchtheuvel-methode' niet. Veel leerkrachten kunnen erover meepraten. Wanneer ze van vakantie naar vakantie leven bevinden ze zich op een hellend vlak richting overbelasting. Beter is het om je ontspanning in het hier en nu te zoeken. Elke dag kent pieken en dalen en inspanning is heel gezond zolang je maar tijdig herstelt. Zorg dat in- en ontspanning dagelijks in balans zijn in plaats van periodiek te schuilen op de vluchtheuvel. Mindfulness kan ondersteuning bieden maar is niet de heilige graal en de enige weg naar Rome.  Puzzelen is ook een goede aandachtsoefening, of muziek maken, kraanvogels vouwen, tuinieren en wat dacht je van het fluiten van een voetbalwedstrijd?

Opgave

Ondanks deze mooie woorden is 'mindful en rustig' door het leven gaan voor mij persoonlijk een hele opgave. Het zit niet zo in mijn natuur. Daarom aanvaard ik mijn innerlijke onrust als een metgezel die met me meeloopt in het leven. Een metgezel met aangename én onaangename trekjes die ik wel kan hanteren. Tóch een beetje mindful dus!

Meer weten over burnout en persoonlijk leiderschap? Lees de blogs: Burnout: een hoopje as... ,   Flipperaar of meester en Slimmer werken