Heb je even voor mij...

Ad Kerkhof is hoogleraar klinische psychologie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Hij is gespecialiseerd in suïcidepreventie. Hij doet onder andere onderzoek naar de relatie tussen piekeren en suïcide. Zijn stelling is dat kwellende, repetitieve piekerdachten vaak voorafgaan aan een zelfmoordpoging.  De onrust in het hoofd kan zo belastend worden dat suïcide de enige uitweg lijkt om eraan te ontsnappen. Kerkhof maakt dit proces tijdens presentaties op indringende én treffende wijze duidelijk. Dat gaat ongeveer zo: 

Piekergedachte

Stel je voor , je hebt een liedje in je hoofd en dat gaat er maar niet uit. Pak hem beet  Heb je even voor mij van Frans Bauer. De hele dag word je begeleid door Frans Bauer. Je kunt niet slapen, telkens weer hoor je  Heb je even voor mij. De volgende dag ben je moe en raak je het deuntje niet kwijt, hoezeer je ook je best doet. Het begint vervelend te worden. Wederom heb je een doorwaakte nacht. Met moeite sta je op en ja, daar istie weer Heb je even voor mij.  Je stemming gaat er nu ernstig onder lijden. Je sleept jezelf de dag door en hoopt vurig op een rustige nacht. Om jezelf te verdoven neem je een paar stevige borrels. Je valt in slaap totdat je wakker schrikt met… Heb je even voor mij. De paniek slaat toe, je móet slapen. ’s Ochtends sta je uitgeput op. Je voelt je belabberd, ziet bleekjes en hebt grote wallen onder je ogen. Je wilt een moord doen om verlost te worden van Heb je even voor mij.  En dan, in de auto op weg naar je werk, is het ineens rustig. Geen Frans Bauer meer. Opgelucht doe je de radio aan en hoort…. Heb je even voor mij.   Radeloos zet je de auto aan de kant van de weg. Wanneer stopt deze martelgang?. De rest van de dag blijft het onrustig. Voor het slapen gaan neem je een flinke dosis alcohol en pillen. Enige uren is het geluid verstomd en dan knalt het weer binnen… Heb je even voor mij.  Na de zoveelste slapeloze nacht ben je vitaal uitgeput. Je kunt het niet meer aan. Die dag blijf je thuis en de wanhoop grijpt je naar de keel. Je verhoogt de dosis alcohol en pillen en valt in een diepe slaap totdat je wakker wordt op de Spoedeisende Hulp. 

Doodswens of ontsnappingspoging?

De vraag van Kerkhof is: is er sprake van een reële doodswens of wilde je alleen maar ontsnappen aan Frans Bauer?  ‘Heb je even voor mij’ wordt gebruikt als metafoor voor suïcidaal gepieker. Kwellende gedachten als ‘ik ben een mislukkeling’ of ‘ik moet voor de trein’ ontaarden in een ondraaglijk lijden. Piekeren kan dodelijk zijn volgens Kerkhof. Het leidt tot een tunnelvisie waarbij suïcide de enige ontsnapping lijkt.
De boodschap aan hulpverleners is om alert te zijn op dit pré-suïcidale piekerproces en het vooral niet te onderschatten. Kerkhof heeft een behandelprotocol onwikkeld  en  een zelfhulpboek geschreven (Piekeren over zelfdoding ).
Tot slot is een excuus aan Frans Bauer op zijn plaats. Het gaat hier om een serieuze zaak en deze vrolijke Frans heeft daar natuurlijk part nog deel aan. Veel mensen ontlenen levensvreugde aan de liedjes van Frans Bauer. Neem nou  Het leven is te mooi...

Meer weten over het hanteren van angstgevoelens? Lees het blog: 8 huis-tuin-en-keukenprincipes bij angst...